‘Of meer nog door de behandelingen aan kanker en de effecten die daardoor in je lichaam optreden? De cognitieve problemen lijken mij zeker van invloed op je talent, daar waar je juist je cognitieve vermogens nodig hebt om je talent in te zetten. Stel dat je talent ‘structureren’ is, waarbij je voor jezelf overzicht nodig hebt, een helicopterview, of logisch denken, noem het maar, dan kan je dat talent toch veel minder goed inzetten. Dan zijn het de vaardigheden die je (tijdelijk) ontbeert om je talent in te zetten.’
Recent kwam deze vraag bij mij binnen. Een mooi en interessant punt. Want ik denk dat een dergelijke ingrijpende ziekte en de behandelingen je gebruikelijke vaardigheden wel degelijk ingrijpend kunnen veranderen, of zelfs teniet doen. Echter dat wil nog niet zeggen dat je talent daarmee uitgeschakeld is. Eerst even een kanttekening bij het genoemde talent ‘structureren’ in de vraag. In mijn ogen is dat niet helemaal een echt talent-woord. Talent gaat over de ander. Wat krijgt die ander van iemand die goed is in structureren? Bijvoorbeeld overzicht. Iemand met het talent ‘overzicht geven’ wordt wellicht door diens ziekte beperkt in de manier waarop hij dat doet. Niet in het waarnemen van gebrek aan overzicht bij de afnemer. Hooguit wordt de manier waarop de talent eigenaar diens afnemer bedient anders, eenvoudiger.
Ik heb zelf drie mensen met uiteindelijk terminale kanker van dichtbij meegemaakt. Ik noem even het voorbeeld van Marion. Haar talent was ‘een thuis geven’. Dat heeft zij professioneel gepraktiseerd als consultatiebureau arts. In haar laatste jaar ben ik steeds een vaste woensdag naar haar toe gegaan als een soort van mantelzorger. Het was totaal geen opgave om dat te doen. Want het was heerlijk bij haar thuis. Bij binnenkomst stonden er al twee koffiekopjes klaar, tot op het laatst. En wij brachten de dag door met een wandelingetje, een bezoekje aan de markt, beetje rommelen in de tuin, een gesprek over de naderende dood. Ik kreeg zelfs lesjes over mijn gebrekkig ontwikkelde vermogen tot het geven van kleine alledaagse attentie. Op het einde van de middag reed ik ontspannen en voldaan naar huis. Ik had iets gegeven maar zeker ook gekregen. Ik voelde mij die dag echt thuis bij haar.
Door een ernstige ziekte kan zeker de manier waarop iemand diens talent praktiseert drastisch veranderen. In mijn ervaring blijft het vermogen de behoefte bij de afnemer te zien onverlet. Dat is de grote waarde van talent. Een goede peiling van wat de ander nodig heeft kan op talloze manieren beantwoord worden. Variërend van een diep ontwikkelde professie tot een eenvoudig woord of gebaar.
Drastische veranderingen in de manier waarop kunnen zich ook voordoen in andere omstandigheden. Bijvoorbeeld ontslag, pensionering, of gewoon stoppen met werken. Zoals mijn dochter die haar talent ‘hartelijke aandacht’ eerst praktiseerde als activiteitenbegeleidster in de psychogeriatrische zorg. En die nu zorgt voor haar gezin met man en kinderen. De omschakeling was groot voor haar. Vooral omdat zij haar gevoel voor eigenwaarde gekoppeld had aan die speciale baan. Baan weg, waarde weg. Tot zij langzamerhand begon in te zien dat het geven van hartelijke aandacht een zegen was voor haar drie afnemers thuis. Dat wens ik iedereen toe: zie de waarde van jouw talent in het ‘wat’, in de inhoud ervan. En ontwikkel je ‘hoe’ zoals dat past bij de omstandigheden waarin je leeft en werkt.
Jan de Dreu
